Στην Ευρώπη, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο, η ψηφιακή καινοτομία και ο ψηφιακός μετασχηματισμός προηγούνται της επονομαζόμενης τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Η έννοια της «Βιομηχανίας 4.0» έχει αναδειχθεί για να περιγράψει αυτόν τον ψηφιακό μετασχηματισμό στη βιομηχανία σε όλους τους τομείς. Η ενσωμάτωση των ψηφιακών καινοτομιών στις επιχειρηματικές στρατηγικές τους αποτελεί απαραίτητο μέσο για τη δημιουργία αξίας, ενώ η ψηφιακή ολοκλήρωση και σύνδεση των συστημάτων μπορεί να δημιουργήσει αδιάλειπτες ψηφιοποιημένες αξιακές αλυσίδες.
Στόχος της παρούσας μελέτης είναι να παρουσιάσει επιλογές πολιτικής για τη χρήση της φορολογίας και της παρέμβασης στην αγορά εργασίας, ενόψει των αναδυόμενων εξελίξεων στις βιομηχανικές ψηφιακές πλατφόρμες, την τεχνητή νοημοσύνη και τις συναφείς τεχνολογίες, και να αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο οι επιλογές αυτές μπορούν να επηρεάσουν την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, καθώς και την ανάπτυξη της Βιομηχανίας 4.0 στην Ευρώπη.
Συγκεκριμένα εξετάζει τα μέσα φορολογίας και την κανονιστική ρύθμιση της εργασίας, όσον αφορά τις επιπτώσεις τους στην οικονομία, την κοινωνία και την πολιτική. Σημειώνεται ότι παρά τις εκτενείς συζητήσεις σχετικά με τον αντίκτυπο της ΤΝ και των ρομπότ στον χώρο εργασίας και στην αγορά εργασίας, δεν υπάρχουν αρκετά συστηματικά αποδεικτικά στοιχεία. Πρόσφατες εκτιμήσεις σχετικά με τις επιπτώσεις της αυτοματοποίησης στις θέσεις εργασίας δείχνουν μεγάλες διακυμάνσεις όσον αφορά στις δυνητικές απώλειες θέσεων εργασίας από 9 % έως 40-60 % των σημερινών θέσεων εργασίας έως το 2030.
Η επικρατούσα άποψη είναι ότι η αυτοματοποίηση υποκαθιστά και συμπληρώνει την ανθρώπινη εργασία. Επίσης, ότι οι παραδοσιακές συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης αναμένεται να αντικατασταθούν περαιτέρω από άλλες μορφές απασχόλησης, όπως οι προσωρινές θέσεις εργασίας, οι εξωτερικοί συνεργάτες, οι πολύ μικρές θέσεις εργασίας, οι μικρές θέσεις εργασίας μέσω διαμεσολάβησης από ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας κ.λπ.
Εν συντομία, από την άποψη της πολιτικής, η έκθεση επισημαίνει τα ακόλουθα σημεία:
- Ανάλογα με την επιτευχθείσα πολιτική συναίνεση, μπορεί να δημιουργηθεί ένας ισορροπημένος συνδυασμός στοιχείων και από τα δύο σενάρια, δημιουργώντας ένα περιβάλλον φιλικό προς το εργατικό δυναμικό με τεχνική και κοινωνική καινοτομία, οδηγώντας σε οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή.
- Θα μπορούσε να επιτευχθεί πολιτική συναίνεση με την προσθήκη επιπλέον μέτρων, για παράδειγμα μιας ισχυρής βιομηχανικής πολιτικής βασισμένης σε επενδύσεις που τονώνουν την ανάπτυξη και υιοθέτηση ευρωπαϊκών πλατφορμών, ή με νέες ρυθμίσεις για την κοινή χρήση δεδομένων και τον ανταγωνισμό.
- Η εσωτερική πολιτική συνοχή στην ΕΕ είναι απαραίτητη για την επίτευξη της σωστής ισορροπίας, ώστε η Βιομηχανία 4.0 να παραγάγει οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή με ευρωπαϊκές λύσεις. Το Invest EU, το πρόγραμμα «Horizon Europe», το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» και τα συζητούμενα σχετικά προγράμματα ανάπτυξης, ικανοτήτων και συνοχής μπορούν να στηρίξουν αυτή τη διαδικασία.
- Θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο να επιδιωχθεί ένας συνασπισμός φορέων λήψης αποφάσεων στην αγορά εργασίας και φορέων χάραξης πολιτικής στον τομέα της καινοτομίας/τεχνολογίας στην Ευρώπη για την επίτευξη αυτής της ισορροπίας. Η ενότητα της ΕΕ είναι απαραίτητη για τη διαχείριση των παγκόσμιων δυνάμεων κεφαλαίου και τεχνολογίας, για παράδειγμα μέσω του ΟΟΣΑ.
- Εάν η Ευρώπη οδηγηθεί στο ακραίο σημείο του εξαιρετικά φιλελεύθερου σεναρίου (Ultra-liberal scenario), είναι πιθανό οι πλατφόρμες της Ευρωπαϊκής Βιομηχανίας 4.0 να περιθωριοποιηθούν.
- Ένας ισορροπημένος μετασχηματισμός μπορεί να χρηματοδοτηθεί από υψηλότερη ανάπτυξη, κοινά υψηλότερη αλλά επιλεκτική προσέγγιση της φορολογίας και, εάν χρειαστεί, από προσωρινά δημοσιονομικά ελλείμματα.
Αναδημοσίευση κειμένου: Digital Transformation of European Industry (EIT Digital 2023), Digital Skills & Jobs Platform, createdby Alessandra Zini
Επιμέλεια μετάφρασης: Εθνική Συμμαχία για τις Ψηφιακές Δεξιότητες & την Απασχόληση
