Με την υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών, η ζήτηση για εξειδικευμένο προσωπικό στον τομέα των ΤΠΕ αυξάνεται σταθερά παγκοσμίως. Η Ευρώπη όμως παρουσιάζει έλλειψη δεξιοτήτων στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να υπονομεύσει την ψηφιακή αυτονομία της. Το θέμα εξετάζεται στο Συνοπτικό Ενημερωτικό Σημείωμα του Ιδρύματος Ευρωπαϊκών Προοδευτικών Μελετών (FEPS) με τίτλο: «Η Ευρώπη χρειάζεται ταλέντα υψηλής τεχνολογίας — Επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό για την αντιμετώπιση της ανάπτυξης ολιγοπωλιακής δυναμικής και των εξαρτήσεων που δημιουργούνται στις αγορές τεχνολογίας». Στο ενημερωτικό αυτό δελτίο χαρτογραφούνται τα κενά ψηφιακών δεξιοτήτων της ΕΕ και διερευνώνται μέτρα πολιτικής για την αντιμετώπιση της ενίσχυσης μίας εσωτερικής δυναμικής, που τείνει να συγκεντρώνει τα ταλέντα στα χέρια λίγων τεχνολογικών ηγετών.
Σύντομο Ιστορικό
Ένας μικρός αριθμός επιχειρήσεων στις ΗΠΑ και την Κίνα ελέγχει τα βασικά επίπεδα της ψηφιακής αλυσίδας εφοδιασμού. Η γεωγραφική και οικονομική αυτή συγκέντρωση έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται εξαρτήσεις για την ΕΕ. Μέχρι στιγμής, η δέσμη μέτρων έχει επικεντρωθεί στην κανονιστική ρύθμιση των επιχειρήσεων για τον περιορισμό των κινδύνων. Ωστόσο, έχει παραμεληθεί η εκπαίδευση των πολιτών, η οποία θα μπορούσε να στηρίξει την πραγματική ανεξαρτησία. Η ΕΕ αριθμεί πολύ λίγους πτυχιούχους με ψηφιακές δεξιότητες, ενώ πάρα πολλοί εγκαταλείπουν την ευρωπαϊκή ήπειρο για να ενταχθούν σε άλλους τεχνολογικούς κόμβους. Η έλλειψη στον τομέα αυτό ενισχύει, επίσης, τη συγκέντρωση της αγοράς, καθώς οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις πληρώνουν πιο ανταγωνιστικούς μισθούς και προσελκύουν ένα μεγάλο μερίδιο των παγκόσμιων ταλέντων. Επιπλέον, αυτό παρεμποδίζει τις συνεχείς ρυθμιστικές προσπάθειες: η ΕΕ δεν μπορεί να ελέγχει τις τεχνολογίες που δεν κατανοεί.
Το γεγονός ότι υπάρχει σημαντική έλλειψη προσφοράς σχετικά με δεξιότητες υψηλής τεχνολογίας, αποτελεί σημαντικό εμπόδιο σε μια ψηφιακή οικονομία, η οποία βασίζεται στο ανθρώπινο ταλέντο για να μετατρέψει τα δεδομένα σε πολύτιμες πληροφορίες. Τα δεδομένα μπορούν να τροφοδοτήσουν τη νέα οικονομία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν σπάνιους πόρους. Αυτό που είναι δυσεύρετο είναι η ικανότητα μετατροπής των ανεπεξέργαστων πληροφοριών σε οικονομική αξία.
Η ΕΕ αναγνωρίζει την ανάγκη για περισσότερες δεξιότητες, αλλά δεν προτείνει επαρκή διορθωτικά μέτρα, ούτε καν καθορίζει τον σωστό στόχο. Η εμβληματική ψηφιακή στρατηγική της επικεντρώνεται σε αύξηση του αριθμού των εξειδικευμένων στελεχών στον τομέα των ΤΠΕ — ένας στόχος που είναι υπερβολικά ευρύς για να στηρίξει ουσιαστικά τους σκοπούς της στρατηγικής αυτονομίας της. Η ΕΕ χρειάζεται να βελτιώσει τα συστήματα μετρήσεών της και να παρακολουθεί τόσο την αδυναμία καλύψης της ζήτησης των εργοδοτών για συγκεκριμένες προηγμένες ψηφιακές δεξιότητες όσο και την αδυναμία καλύψης της ζήτησης των σπουδαστών για συγκεκριμένα προγράμματα.
Τα σχέδια δράσης της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων της Ευρωπαϊκής Ατζέντας Δεξιοτήτων και του Σχεδίου δράσης για την Ψηφιακή Εκπαίδευση, θα μπορούσαν να συμβάλουν σε αυτή την κατεύθυνση. Ωστόσο, η έλλειψη λογοδοσίας με σαφείς κατευθυντήριες γραμμές δεν προοιωνίζει την αποτελεσματική εφαρμογή τους. Η απόκτηση των απαιτούμενων δεξιοτήτων για μια πιο αυτόνομη ψηφιακή οικονομία και κοινωνία απαιτεί συντονισμένη προσέγγιση τόσο εντός όσο και μεταξύ των χωρών της ΕΕ — προσέγγιση που αξιοποιεί ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής και αξιοποιεί τους δεσμούς μεταξύ τους. Τα ταλέντα υψηλής τεχνολογίας προσελκύονται από τα δυναμικά τεχνολογικά κέντρα. Και ενώ δεν μπορούν να υπάρχουν δυναμικές ψηφιακές αγορές χωρίς εξειδικευμένο προσωπικό, όταν υπάρχει ειδικευμένο εργατικό δυναμικό αλλά δεν υφίσταται αντίστοιχη δυναμική τοπική αγορά, αυτό αποτελεί μόνοδρομο για τη διαρροή των επιστημόνων (brain drain).
Πράγματι, η απώλεια της κυριαρχίας στον ψηφιακό χώρο θα καθιστούσε την ΕΕ ευάλωτη σε κλυδωνισμούς εφοδιασμού (supply shocks) σε σχέση με τεχνολογίες που αυξανόμενα τροφοδοτούν όλους τους τομείς της οικονομίας. Θα μπορούσε επίσης να αφήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση ευάλωτη σε εκβιασμούς ή να μην είναι σε θέση να ρυθμίσει τις θεμελιώδεις τεχνολογίες σύμφωνα με τις δικές της αξίες. Eπομένως, για να εξασφαλίσει τη στρατηγική αυτονομία της στις ψηφιακές τεχνολογίες, η ΕΕ χρειάζεται να προωθήσει τον δυναμισμό σε όλο τον τομέα της ψηφιακής αλυσίδας εφοδιασμού.
Αναδημοσίευση κειμένου: Europe needs High-Tech talent (2022), Digital Skills & Jobs Platform, created by Alessandra Zini
Επιμέλεια μετάφρασης: Εθνική Συμμαχία για τις Ψηφιακές Δεξιότητες & την Απασχόληση
