Ο κόσμος γύρω μας αλλάζει καθώς οι ψηφιακές τεχνολογίες επηρεάζουν σχεδόν κάθε τομέα της ζωής και δημιουργούν την ανάγκη για νέες και ποικίλες δεξιότητες, βιώσιμες σε βάθος χρόνου. Ο τομέας των Tεχνολογιών των Πληροφοριών και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) δεν αποτελεί εξαίρεση. Το χάσμα δεξιοτήτων υπάρχει όχι μόνο στον κατασκευαστικό τομέα ή στον τομέα της υγείας, αλλά και στον τομέα της πληροφορικής.
Ωστόσο, ποιες όμως είναι οι βασικές τάσεις που τον καθορίζουν — ή πρόκειται να τον καθορίσουν — στην Ευρώπη; Πώς αλλάζει ο ρόλος των εμπειρογνωμόνων στον τομέα της πληροφορικής (ICT experts); Αυτές οι αλλαγές που θα προκύψουν, θα εξακολουθούν να υπάρχουν για αρκετό καιρό; Ποιές είναι, τελικά, οι νέες τάσεις που καλούνται να ακολουθήσουν οι επαγγελματίες της πληροφορικής;
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα στα οποία η Ευρωπαϊκή Συμμαχία Δεξιοτήτων Λογισμικού (European Software Skills Alliance – ESSA) που επιχειρεί να δώσει απάντηση μέσα από την Έκθεση Ανάλυσης Αναγκών του Οκτωβρίου 2021, η οποία ρίχνει φως στο τρέχον και μελλοντικό γνωστικό αντικείμενο και τις επαγγελματικές ανάγκες στον τομέα των ΤΠΕ. Τα ευρήματά της βασίζονται στην τελευταία έρευνα σχετικά με: α) τις δεξιότητες πληροφορικής, β) τα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, γ) τις στατιστικές και τις τάσεις της αγοράς εργασίας, ε) τις διαθέσιμες πληροφορίες και βάσεις δεδομένων για τις δεξιότητες, στ) έρευνες για τις κενές θέσεις εργασίας και ζ) στοιχεία που συλλέχθηκαν από εμπειρογνώμονες από όλη την Ευρώπη.
Η τεχνολογία από μόνη της δεν είναι αρκετή: τρέχουσες και μελλοντικές τάσεις δεξιοτήτων
Είναι πλέον κοινά αποδεκτό ότι ο ρόλος των επαγγελματιών ΤΠΕ και των σχεδιαστών και αναλυτών λογισμικού αλλάζει και μάλιστα με αλματώδη ρυθμό. Σε καθημερινή βάση απαιτείται μια πληθώρα νέων δεξιοτήτων μηχανικής λογισμικού προκειμένου οι επαγγελματίες του τομέα να ανταποκριθούν στην αυξημένη αυτοματοποίηση διαδικασιών και σε τομείς όπως o έλεγχος λογισμικού, η ανάπτυξη και η συντήρηση. Οι ίδιες οι απαιτήσεις για δεξιότητες που σχετίζονται με το σχεδιασμό, την ανάπτυξη και τη χρήση του λογισμικού έχουν επίσης αλλάξει, με γνώμονα τη ζήτηση.
Πρώτα από όλα αναδεικνύεται ολοένα και περισσότερο η ανάγκη για την ανάπτυξη των επονοµαζόµενων «ήπιων» δεξιοτήτων (soft skills). Πρόκειται για δεξιότητες και συμπεριφορές που σχετικά με τον τρόπο αλληλεπίδρασης με συναδέλφους/συνεργάτες και προϊσταμένους, σε θέματα όπως η επικοινωνία, οι διαπροσωπικές δεξιότητες, η αναλυτική σκέψη, η ευελιξία, η καινοτομία, το ομαδικό πνεύμα, η προσωπική ανάπτυξη, η πρωτοβουλία, ο προσανατολισμός στο τελικό αποτέλεσμα, οι ικανότητες διαχείρισης αλλαγών, ανάληψης ρίσκου, κλπ. Ο εμπλουτισμός των ειδικών ΤΠΕ με ήπιες δεξιότητες θα επιτρέπει μεταξύ άλλων και τη δημιουργία ομάδων επαγγελματιών για τη ανάπτυξη λογισμικού και υπηρεσιών (όπως το DevOps).
Επιπλέον, οι βασικές αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (ΔτΠ – Internet of Things – IoT), τα Μεγάλα Δεδομένα (Big Data), η μηχανική μάθηση και η υπολογιστική υψηλών επιδόσεων απαιτούν ακόμη πιο εξειδικευμένη τεχνογνωσία και προηγμένες δεξιότητες. Για παράδειγμα, στον τομέα των δεδομένων οι δεξιότητες γίνονται όλο και πιο περιζήτητες, με την ανάλυση των δεδομένων να καθίσταται πλέον απαραίτητη για να διενέργεια πολλών διαδικασιών. Άλλοι βασικοί τομείς που επηρεάζουν τις δεξιότητες λογισμικού είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη, τα Μεγάλα Δεδομένα, η Βιομηχανία 4.0 και η μοντελοποίηση (ιδιαίτερα στην έρευνα). Ειδικά η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί μια ακμάζουσα θεματική και ενώ εξακολουθεί να υποστηρίζεται από τις «παραδοσιακές» δεξιότητες προγραμματισμού, κλειδί για τους επαγγελματίες του χώρου αναδεικνύεται ο συνδυασμός «ήπιων» δεξιοτήτων και «σκληρών» τυπικών, τεχνικών δεξιοτήτων. Επίσης, οι δεξιότητες που απαιτούνται για την ενασχόληση με την Επαυξημένη και Εικονική Πραγματικότητα (AR/VR) κερδίζουν έδαφος . Καθώς το λογισμικό γίνεται όλο και πιο ενσωματωμένο (σκεφτείτε το Διαδίκτυο των Πραγμάτων ή τη Βιομηχανία 4.0) και τα παραδοσιακά όρια μεταξύ υλικού και λογισμικού αρχίζουν να περιπλέκονται, δημιουργείται η ανάγκη για ένα διευρυμένο πεδίο δεξιοτήτων.
Οι επαγγελματίες στον τομέα του λογισμικού δεν θα πρέπει να αρκούνται στην εξειδίκευσή τους, αλλά θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να εργάζονται σε μια ομάδα εντός των οργανισμών τους. «Διαγράφεται μια στροφή σε νέα είδη σχεδιαστών και αναλυτών λογισμικού, όπως οι προγραμματιστές ολοκληρωμένων λύσεων (full stack developers ) και οι προγραμματιστές χαμηλού κώδικα (low code developers ), ωστόσο πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι σχεδιαστές και αναλυτές λογισμικού δεν αποτελούν πλέον διακριτή οντότητα μέσα σε έναν οργανισμό αλλά κομμάτι της όλης οργάνωσης. Ως εκ τούτου, οι ήπιες δεξιότητες και οι γνώσεις αναφορικά με τη λειτουργία της επιχείρησης όπου εντάσσονται γίνονται όλο και πιο σημαντικές προκειμένου να είναι σε θέση να λειτουργήσουν μέσα στην επιχείρηση». Η έκθεση εκτιμά ότι περίπου το 40 % των σχεδιαστών και αναλυτών λογισμικού χρειάζονται κάποια μορφή «ήπιων» δεξιοτήτων για να φέρουν σε πέρας τη δουλειά τους.
Η Έκθεση Ανάλυσης Αναγκών της ESSA αποτελεί μια ακόμη επιβεβαίωση ότι οι σχεδιαστές και αναλυτές λογισμικού (στο πλήρες εύρος λειτουργιών, ρόλων και δεξιοτήτων τους) είναι περιζήτητοι στην Ευρώπη. Παρά την ισχυρή ανάπτυξη των ΤΠΕ, τα στατιστικά στοιχεία του 2020 από την Eurostat επισημαίνουν το γεγονός ότι εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη έλλειψη επαγγελματιών ΤΠΕ στην Ευρώπη — γεγονός που παρεμποδίζει την ανάπτυξη και επιβραδύνει το ρυθμό προσλήψεων. Οι διαφορές μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. παρουσιάζονται στο κατωτέρω γράφημα— κατά μέσο όρο περίπου οι μισές εταιρείες δυσκολεύτηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να καλύψουν τις κενές θέσεις εργασίας ΤΠΕ.
Κατάρτιση του εργατικού δυναμικού του μέλλοντος για την αντιμετώπιση των προκλήσεων
Καταληκτικά, η έκθεση της ESSA για το 2021 δεν αποτελεί τη μόνη πηγή, μέσω της οποίας αναδεικνύεται το γεγονός ότι η πλειοψηφία των μελών του σημερινού εργατικού δυναμικού στην Ευρώπη πρέπει να επανειδικευτούν, να αναβαθμίσουν τις δεξιότητές τους ή να αποκτήσουν νέες δεξιότητες για να αποκομίσουν πλήρως τα οφέλη του συνεχιζόμενου ψηφιακού μετασχηματισμού. Σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για το μέλλον της απασχόλησης για το 2020, η πανδημία COVID-19 αποτέλεσε παράγοντα αλλαγής της συμπεριφοράς μέσα στους οργανισμούς, με το 42% των οργανισμών να σχεδιάζουν να επιταχύνουν την αναβάθμιση των δεξιοτήτων μέσω στοχευμένων προγραμμάτων κατάρτισης που παρέχονται από εκπαιδευτικούς παρόχους τεχνολογίας και ένα άλλο 35% να σχεδιάζει να δρομολογήσει νέο-εισαγόμενα προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανειδίκευσης.
Σε κάθε περίπτωση, η έκθεσης της ESSA για το 2021 αναδεικνύει τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ πανεπιστημίων, εκπαιδευτικών παρόχων και επιχειρήσεων: η βιομηχανία και η εκπαίδευση πρέπει να συνεργαστούν στενότερα για να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των προσδοκιών των εργοδοτών και του επιπέδου των δεξιοτήτων των αποφοίτων στις ΤΠΕ.
Αναδημοσίευση είδησης:”What are Europe’s Most Needed Software Roles and Skills? Trends to look out for“, Digital Skills & Jobs Platform, created by Cristina VICUÑA
Επιμέλεια μετάφρασης: Εθνική Συμμαχία για τις Ψηφιακές Δεξιότητες & την Απασχόληση
