Η Ευρωπαϊκή Ένωση ολοκλήρωσε επιτυχώς τις διαπραγματεύσεις για τον πρώτο νόμο που αφορά στην τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ), ο οποίος είναι γνωστός ως Πράξη για την ΤΝ. Το εν λόγω νομοθετικό πλαίσιο αποσκοπεί στη διασφάλιση της ασφάλειας και της δεοντολογικής χρήσης των συστημάτων ΤΝ, με παράλληλη προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και αξιών της ΕΕ. Η συμφωνία, η οποία επιτεύχθηκε μετά από εκτενείς διαβουλεύσεις μεταξύ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αναδεικνύει την ΕΕ σε παγκόσμιο ηγέτη της κανονιστικής ρύθμισης της ΤΝ, δημιουργώντας προηγούμενο για άλλες δικαιοδοσίες.
Γιατί αυτή η ώθηση για μια Πράξη για την ΤΝ;
Η ΤΝ, αν και όχι νέα, έχει υποστεί μετασχηματιστικές εξελίξεις που τροφοδοτούνται από την αυξημένη υπολογιστική ισχύ, τα άφθονα δεδομένα και το λογισμικό αιχμής. Η ενσωμάτωσή της στην καθημερινή ζωή είναι εμφανής σε εφαρμογές όπως η εικονική βοήθεια, οι ιατρικές διαγνώσεις, οι αυτοματοποιημένες μεταφράσεις, τα εργαλεία πλοήγησης, ο ποιοτικός έλεγχος της κατασκευής και η πρόβλεψη φυσικών καταστροφών.
Ο πολύπλευρος αντίκτυπος της ΤΝ επεκτείνεται στην προώθηση της καινοτομίας, της αποδοτικότητας, της βιωσιμότητας και της ανταγωνιστικότητας στην οικονομία. Ταυτόχρονα, διαδραματίζει καίριο ρόλο στην ενίσχυση της ασφάλειας, της εκπαίδευσης και της υγειονομικής περίθαλψης, συμβάλλοντας στην παγκόσμια καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Αναγνωρίζοντας τη διττή φύση της ΤΝ, η ΕΕ υποστηρίζει την ανάπτυξή της, τονίζοντας παράλληλα τη σημασία των δεοντολογικών και ανθρωποκεντρικών πρακτικών για τον μετριασμό των δυνητικών κινδύνων.
Βασικά σημεία της Πράξης για την ΤΝ
Η Πράξη για την ΤΝ ταξινομεί τα συστήματα ΤΝ σε τέσσερα επίπεδα κινδύνου, με αντίστοιχους κανόνες και υποχρεώσεις. Όσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος που συνδέεται με μια εφαρμογή ΤΝ, τόσο αυστηρότεροι είναι οι κανονισμοί.
- Μηδενικοί ή ελάχιστοι κίνδυνοι: Η πλειονότητα των συστημάτων ΤΝ, τα οποία ενέχουν ελάχιστους ή μηδενικούς κινδύνους, δεν θα υπόκεινται σε κανονισμούς και θα επιτρέπεται η συνέχιση της χρήσης τους.
- Περιορισμένοι κίνδυνοι: Τα συστήματα ΤΝ με περιορισμένους κινδύνους θα υπόκεινται σε υποχρεώσεις διαφάνειας ήπιας μορφής, όπως η γνωστοποίηση ότι το περιεχόμενό τους παράγεται από ΤΝ.
- Υψηλοί κίνδυνοι: Τα συστήματα ΤΝ υψηλού κινδύνου θα αδειοδοτούνται με ειδικές απαιτήσεις και υποχρεώσεις για την πρόσβαση στην αγορά.
- Μη αποδεκτοί κίνδυνοι: Ορισμένες εφαρμογές ΤΝ, συμπεριλαμβανομένης της γνωστικής συμπεριφορικής χειραγώγησης, της προληπτικής αστυνόμευσης, της αναγνώρισης συναισθημάτων στους χώρους εργασίας και στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, καθώς και της κοινωνικής βαθμολόγησης, θεωρούνται μη αποδεκτές και θα απαγορευτούν στην ΕΕ. Η αναγνώριση προσώπου για την εξ αποστάσεως βιομετρική ταυτοποίηση θα απαγορεύεται επίσης με περιορισμένες εξαιρέσεις.
Η Πράξη της ΤΝ όχι μόνο δίνει έμφαση στη διακυβέρνηση και την επιβολή των θεμελιωδών δικαιωμάτων, αλλά αποσκοπεί επίσης στην προώθηση των επενδύσεων και της καινοτομίας στην ΤΝ εντός της ΕΕ. Επίσης, στην Πράξη της ΤΝ περιλαμβάνονται διατάξεις για τη στήριξη της καινοτομίας στον τομέα της ΤΝ, οι οποίες ευθυγραμμίζονται με άλλες πρωτοβουλίες, όπως το συντονισμένο σχέδιο της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη.
Χρονοδιάγραμμα της Πράξης για την ΤΝ
Οκτώβριος 2020: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζητά την ψηφιακή μετάβαση και ζητεί να αυξηθούν οι επενδύσεις στην έρευνα στον τομέα της ΤΝ.
Απρίλιος 2021: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την Πράξη για την ΤΝ, με στόχο την εναρμόνιση των κανόνων και τη βελτίωση της εμπιστοσύνης στην ΤΝ.
6 Δεκεμβρίου 2022: Το Συμβούλιο καταλήγει στη θέση του σχετικά με νέους κανόνες για την ΤΝ, τονίζοντας τη σημασία της ασφαλούς και νόμιμης ΤΝ.
9 Δεκεμβρίου 2023: Οι διαπραγματεύσεις Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου καταλήγουν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με την πράξη για την ΤΝ μετά από μαραθώνιες συνομιλίες.
Παγκόσμιος αντίκτυπος
Η Πράξη της ΕΕ για την ΤΝ αποσκοπεί στον καθορισμό ενός παγκόσμιου προτύπου για τη ρύθμιση της ΤΝ, παρόμοιου με τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (ΓΚΠΔ). Αντιμετωπίζοντας τα προβλήματα δεοντολογίας και ασφάλειας που συνδέονται με την ΤΝ, η ΕΕ έχει ως στόχο να ηγηθεί στη διαμόρφωση ενός υπεύθυνου και αξιόπιστου παγκόσμιου τοπίου στην ΤΝ. Αυτή η ιστορική συμφωνία σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα προς τη διασφάλιση ότι οι τεχνολογίες ΤΝ ευθυγραμμίζονται με τις ανθρώπινες αξίες και τα θεμελιώδη δικαιώματα και έχουν θετική συμβολή στην κοινωνία.
Αναδημοσίευση κειμένου: Milestone in AI regulation: EU secures world’s first AI Act, Digital Skills & Jobs Platform, created by Laia Güell Paule
Επιμέλεια μετάφρασης: Εθνική Συμμαχία για τις Ψηφιακές Δεξιότητες & την Απασχόληση
