Πλαίσιο
Εδώ και αρκετό καιρό ένα δημόσιο ζήτημα που απασχολεί τον χώρο της εκπαίδευσης είναι η ανάγκη δημιουργίας ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου (Digital Education Content/ DEC). Υπογραμμίζεται ότι συνδυαστικά με τον εν εξελίξει ψηφιακό μετασχηματισμό της παγκόσμιας οικονομίας, εντάθηκε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πανδημίας λόγω της μετάβασης από τη δια ζώσης μάθηση στη τηλεκπαίδευση.
Μάλιστα, το τοπίο του ψηφιακού περιεχομένου γίνεται όλο και πιο ευέλικτο και ποικίλο, περιλαμβάνοντας τα πάντα, από τα ψηφιακά σχολικά βιβλία έως τα εκπαιδευτικά παιχνίδια, την εικονική και τη διευρυμένη πραγματικότητα (VR και XR αντίστοιχα), καθώς το περιεχόμενο που παράγεται μέσω τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ). Ταυτόχρονα, παρατηρείται μετατόπιση των ρόλων των βασικών εμπλεκομένων διότι δεν είναι λίγες οι φορές που το ψηφιακό περιεχόμενο δημιουργείται από τους ίδιους τους χρήστες λαμβάνοντας υπόψιν τις τεχνολογικές, νομικές, οικονομικές και παιδαγωγικές διαστάσεις.
Επιδιωκόμενοι στόχοι
Κατανοώντας τους παραπάνω λόγους η Ε. Ε. δημοσίευσε την παρούσα έκθεση επιδιώκοντας:
- να αναλυθεί διεξοδικά η προσφορά και η ζήτηση σε ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο,
- να αναπτυχθεί η σχετική ορολογία και να επικαιροποιηθούν τυχόν παλιότεροι ορισμοί που ανταλλάσσονται και να χρησιμοποιούνται από τα ενδιαφερόμενα μέρη,
- να εντοπιστούν και καθοριστούν τα τεχνολογικά και νομικά σημεία συμφόρησης.
- να προσδιοριστούν οι βασικές προκλήσεις για την ανάπτυξη ενός ισχυρού πλαισίου ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου σε όλη την Ε.Ε.
Τρέχουσα κατάσταση σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ
Σημειώνονται μεγάλες διαφορές μεταξύ των κρατών- μελών όσον αφορά τις ρυθμίσεις πολιτικής και διακυβέρνησης για την εποπτεία της παραγωγής, της διανομής και της χρήσης του ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου καθώς επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες, μεταξύ των οποίων:
- Οι διαρθρωτικές διαφορές μεταξύ των εθνικών εκπαιδευτικών συστημάτων: Για παράδειγμα, η ένταση δημιουργίας ψηφιακού περιεχομένου επηρεάζεται από το κατά πόσον είναι συγκεντρωτικό το εκπαιδευτικό σύστημα μίας χώρας, τον βαθμό αυτονομίας των σχολικών μονάδων αναφορικά με τα χρήματα και τους λοιπούς πόρους που διαχειρίζονται κ.α.
- Η γεωγραφική κατανομή των αγορών εκπαιδευτικής τεχνολογίας: Παρατηρείται ότι οι δυτικές, κεντρικές και βόρειες χώρες της Ευρώπης συνεχίζουν να πρωταγωνιστούν στον κλάδο των εκπαιδευτικών τεχνολογιών και των ψηφιακών εργαλείων μάθησης (EdTech) αλλά και στον κλάδο των εκδόσεων, με τα κέρδη από την Covid-19 εποχή να ενισχύουν αυτές τις περιφερειακές ανισότητες εντός της ΕΕ με αποτέλεσμα να επηρεάζονται το πώς και το πού δημιουργούνται και αξιοποιούνται οι τεχνολογίες εκπαίδευσης.
- Προτάσεις εκπαιδευτικής αξίας: Ο βαθμός συμμετοχής στην αγορά των εκπαιδευτικών τεχνολογιών και των ψηφιακών εργαλείων μάθησης ποικίλει από τα προνομία χρήσης αυτών. Για παράδειγμα, μία εκπαιδευτική τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε δωρεάν (free) είτε να είναι διαθέσιμη δωρεάν η βασική της έκδοση ενώ τυχόν επιπρόσθετα στοιχεία/ περαιτέρω λειτουργικότητες αυτής να διατίθενται κατόπιν συνδρομής (freemium). Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τον βαθμό συμμετοχής είναι η πολιτική ανοιχτών δεδομένων κάθε χώρας, η δυνατότητα συνεργασίας δημόσιου – ιδιωτικού τομέα και ο από κοινού εφοδιασμός προϊόντων ή υπηρεσιών με τη συμμετοχή πολλών εμπορικών παρόχων (shared procurement with commercial providers).
Προκλήσεις
Η έρευνα τεκμηρίωσης και οι διαβουλεύσεις ανέδειξαν τις ακόλουθες δέκα βασικές προκλήσεις κοινού ευρωπαικού ενδιαφέροντος:
- Συνέπεια των ορισμών, των κατευθυντήριων αρχών και των κριτηρίων ποιότητας.
- Διαλειτουργικότητα και ελάχιστα πρότυπα για τα μεταδεδομένα.
- Πολυπλοκότητα εντός του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος DEC.
- Επάρκεια και βιωσιμότητα της χρηματοδότησης για το DEC.
- Καταλληλότητα των μοντέλων και διαδικασιών σύναψης συμβάσεων.
- Ελάχιστη συλλογή δεδομένων και συγκριτική αξιολόγηση.
- Διακυβέρνηση χωρίς αποκλεισμούς, οργανισμός εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων.
- Ασφαλής και δεοντολογική επεξεργασία δεδομένων, με σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
- Πρόσβαση και ένταξη των εκπαιδευομένων που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση.
- Εκπλήρωση των υποχρεώσεων όσον αφορά τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Ποιά είναι η προστιθέμενη αξία της έκθεσης για τις χώρες της ΕΕ;
Η μελέτη προτρέπει την Ε.Ε. να αναλάβει μία συλλογική πρωτοβουλία για τη δημιουργία, τη διανομή και τη χρήση υψηλής ποιότητας ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου, σεβόμενη πάντοτε τις αρμοδιότητες των κρατών μελών για την εκπαίδευση, όπως ορίζονται στο άρθρο 165 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).
Μολονότι, τα κράτη – μέλη έχουν διακριτές ανάγκες και χαρακτηριστικά, πολλές από τις παραπάνω δέκα προκλήσεις είναι κοινές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με διακρατική διάσταση. Αντικατοπτρίζουν τη λειτουργία της Ενιαίας Ψηφιακής Αγοράς, τα ρυθμιστικά πλαίσια που θέτει η ΕΕ (όπως η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες και η πράξη για τις ψηφιακές αγορές) και τις κοινές αξίες της. Για τον λόγο αυτόν, και με γνώμονα και το Σχέδιο Δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση 2021-2027, η ΕΕ θα πρέπει να υποστηρίξει την έγκριση κατευθυντήριων γραμμών και προτύπων ποιότητας από τα κράτη μέλη σε εθελοντική βάση.
Αναδημοσίευση κειμένου: Digital education content in the EU State of play and policy options: executive summary, Digital Skills & Jobs Platform, ceated by Caterina Bortolaso
Επιμέλεια μετάφρασης: Εθνική Συμμαχία για τις Ψηφιακές Δεξιότητες & την Απασχόληση
